Szwajcaria

Szwajcaria ogólnie 

Szwajcaria słynie z czekolady, ale niewielu zdaje sobie sprawę, że produkuje wyjątkowe wina; w 20 z 26 regionów uprawia się ponad 200 odmian winogron. Pomimo różnorodności, wielkość produkcji jest niewielka, a produkcja stanowi nieco ponad 10% rocznych zbiorów Bordeaux i prawie w całości jest konsumowana w kraju. Ponieważ większość winnic jest otoczona górami, z widokiem na jeziora lub często i jedno i drugie, sama sceneria jest trudna do oparcia, nawet dla osób nie pijących wina. 

Geografia Szwajcarii 

​Całkowicie pozbawiona dostępu do morza Szwajcaria znajduje się pomiędzy Niemcami, Włochami, Austrią i Francją – odpowiednio na północy, południu, wschodzie i zachodzie. Każdy z tych sąsiadów wyraźnie wpływa na kulturę tego kraju, przede wszystkim na jego języki (niemiecki, francuski i włoski są tam oficjalnymi językami narodowymi), ale także w winach. Germańskie wpływy wina przejawiają się w preferowaniu odmian winiarskich rześkich, orzeźwiających stylów winnych – są najbardziej rozpowszechnione na niemieckojęzycznej północy, między Zurychem a Renem. Wpływy francuskie są odczuwalne w całym kraju, ale najsilniej we francuskojęzycznej części południowo-zachodniej, w Genewie, Vaud i Valais. Wszystkie ulubione odmiany winogron w kraju – Chasselas, Pinot Noir, Gamay i Merlot – są pochodzenia francuskiego.

Szwajcaria zajmuje niecałe 16 000 mil kwadratowych (41 500 km kwadratowych), to około jednej dziesiątej powierzchni Kalifornii i mniej więcej tyle samo, co region australijskiego Riverina. Kraj ten geograficznie podzielony jest na trzy odrębne obszary, które przecinają go po przekątnej w trzech nierównych pasmach. Wzdłuż jej północno-zachodniego krańca biegną góry Jura (po drugiej stronie francuskiej Jury ), których podnóże zapewniają oszałamiającą scenerię La Cote. Środkowy pas pomiędzy Jeziorem Genewskim a Jeziorem Bodeńskim tworzy Płaskowyż Centralny – jest on domem dla większości mieszkańców Szwajcarii w Zurychu, Lucernie, Bernie, Lozannie i Genewie. Najszerszy pas, który dominuje w południowej części kraju, jest również najbardziej dramatyczny geograficznie. Pokrywają go Alpy, które stanowią 60% całkowitej powierzchni kraju.

Góry, tarasy i strome zbocza są kluczową cechą szwajcarskich winnic. Nawiązują do historii, ciężkiej pracy i tradycji oraz wnoszą rustykalny urok do krajowego przemysłu winiarskiego. Produkowane są tam szwajcarskie wina, które należą do najdroższych na świecie; takie miejsca są niedostępne dla traktorów i innych maszyn stosowanych w winnicach, więc większość pracy jest wykonywana ręcznie, co znacznie zwiększa koszty produkcji. Ma to jednak swoje zalety; gdy winogrona są zbierane ręcznie, istnieje oczywista zachęta do przedkładania jakości nad ilość.

Oparta wyłącznie na silnej winiarskiej reputacji sąsiadów, Szwajcaria powinna być idealnym miejscem do uprawy winorośli. Ale jego dramatyczna topografia i alpejski klimat zmieniają wszystko. Alpejskie szczyty wznoszą się tutaj do ponad 13 000 stóp (4000 m), a bardzo niewiele winnic znajduje się poniżej 1300 stóp (400 m). Klimat jest dość sprzyjaący uprawie, ale różni się dość mocno w zależności od miejsca. Na przykład Valais cieszy się wysokimi temperaturami latem (sięgającymi 35 ° C) i obfitym słońcem. Klimat w Ticino łączy jednak częste burze i duże opady z najwyższymi średnimi temperaturami w kraju.

Historia wina w Szwajcarii 

Wino w Szwajcarii jest produkowane od ponad 2000 lat; podobnie jak we Francji, rozwój uprawy winorośli tutaj w średniowieczu był w dużej mierze napędzany przez klasztory. Wina było wtedy ogólnie pozbawione smaku i treści, więc import z cieplejszych regionów położonych dalej na południe – zwłaszcza z Doliny Rodanu – miał wpływ nawet na sprzedaż krajową. Wybuch filoksery w latach sześćdziesiątych XIX wieku szczególnie mocno uderzył w Szwajcarię, a na początku XX wieku obszar produktywnych winnic zmniejszył się o połowę. Wraz z rosnącą konkurencją ze strony innych regionów winiarskich w tamtym czasie, szwajcarscy winiecowie mieli niewiele chęci do ponownego zakładania nasadzeń.

Dziś szwajcarski przemysł winiarski wygląda bardziej obiecująco – prawie 40 000 akrów (16 000 ha) winnic produkuje około 1,1 miliona hL, coraz bardziej zbywalnego wina z każdego rocznika. Całkowita powierzchnia upraw winorośli faktycznie nieznacznie, ale konsekwentnie zmniejszyła się w latach 2005-2010, ale dzięki nowym inwestycjom i systemowi apelacji w stylu francuskim opracowanym w latach osiemdziesiątych i obowiązującym od lat dziewięćdziesiątych, kraj ponownie nabiera rozpędu na arenie międzynarodowej.

Organ rządowy odpowiedzialny za szwajcarski system apelacji, OIC, ma osobny tytuł dla każdego z trzech języków urzędowych: Organisme Intercantonal de Certification w języku francuskim, Interkantonale Zertifizierungsstelle w języku niemieckim i Organismo Intercantonale di Certificazione w języku włoskim. Podobnie jak INAO we Francji, OIC odpowiada za wytyczenie oficjalnych szwajcarskich regionów winiarskich oraz tworzenie wytycznych i przepisów dotyczących jakości wina. Z klasyczną szwajcarską precyzją ograniczenia wydajności OIC są podawane w kilogramach na metr kwadratowy.

Wino szwajcarskie 

Szwajcarskie wino, jak wszystko szwajcarskie, jest drogie. Jest to bezpośrednie odzwierciedlenie szwajcarskich kosztów utrzymania, a jego reputacji nie pomógł fakt, że więksi szwajcarscy kupcy win mogli w przeszłości mieszać importowane wina z ich własnymi. Zostało to zakazane w 2006 roku, a od czasu pełnego otwarcia rynku wina na świat zewnętrzny na początku tego stulecia zaszło wiele zmian, zwłaszcza fakt, że Szwajcaria produkuje teraz więcej wina czerwonego niż białego. (Ponieważ Szwajcaria nie jest członkiem Unii Europejskiej, nie podlega europejskiemu prawu winiarskiemu, chociaż w ostatnich latach znacznie zaostrzyła swoje przepisy dotyczące wina i opracowała własny system nazw.)

W całej Szwajcarii winiarze z pasją i obsesją produkują co roku coraz lepsze wina, wiele z nich czerwonych, w tak małych ilościach, że trafiają prosto do piwnic koneserów Genewy, Zurychu i Vaduz (Liechtenstein jest blisko jednego z najlepsze regiony winiarskie) i rzadko są wymieniane w międzynarodowej prasie winiarskiej. Tylko około 2% szwajcarskiego wina opuszcza kraj.

Szwajcarskie białe wina smakują zupełnie inaczej niż te z Niemiec czy Austrii, ponieważ szwajcarscy winiarze rutynowo zachęcają do drugiej, zmiękczającej fermentacji jabłkowo-mlekowej, dzięki czemu wina wydają się znacznie mniej kwaśne. Miały również tendencję do zwiększania końcowej zawartości alkoholu w większości swoich win poprzez dodawanie cukru do kadzi fermentacyjnej (praktyka znana każdemu Francuzowi jako chaptalizacja), przez co większość szwajcarskich białek smakuje znacznie mniej cierpko i cienko niż na dużej wysokości w kraju i może sugerować klimat względnie kontynentalny. Jednak zmiany klimatyczne sprawiają, że rozdziały są niepotrzebne. Wśród coraz bardziej modnych czerwonych odmian dominującą odmianą jest Pinot Noir (znany również jako Blauburgunder lub Clevener), który jest uprawiany wszędzie z wyjątkiem południowego regionu Ticino, gdzie Merlot jest bardziej popularny.

Szwajcarskie odmiany winorośli 

Prawdopodobnie jednym z najbardziej wyjątkowych i najwyższej jakości białych win pochodzących ze Szwajcarii jest odmiana Petite Arvine. Całe wioski są w niektórych przypadkach poświęcone jego produkcji, w jakże pięknym regionie Valais. Wina te mogą być wytwarzane w stylu wytrawnym, suchym lub nawet słodkim, chociaż podobno ich najlepszy wyraz jest widoczny jako wina wytrawne, w których ich nuty cytrusowe, owocowe i mineralne stają się bardziej wyczuwalne. Wina na bazie Petite Arvine zazwyczaj zachowują niską kwasowość i niewielką lub żadną cierpkość, pomimo grubej skórki, która pomaga w produkcji win o średniej i pełnej zawartości smaku. Jest to orzeźwiająca odmiana, której należy spróbować podczas wizyty w Valais.

Inną specjalną odmianą winogron produkowaną wyłącznie w Szwajcarii jest odmiana Amigne. Jest to pełne, białe wino o stosunkowo niskiej kwasowości, które można wytwarzać w różnych stylach – od wytrawnych po słodkie. Około 110 akrów nasadzeń winnic, głównie w Vétroz w Wallis. Jest to nieco wyjątkowa odmiana z punktu widzenia smaku, ponieważ obejmuje klasyczne aromaty cytrusów i owoców pestkowych białego wina, ale ma również ślady pieczywa migdałowego i właściwości ziołowych.

Chasselas jest również kluczowym szczepem winiarskim w Szwajcarii, chociaż stopniowo ustępuje miejsca bardziej popularnym odmianom „międzynarodowym", takim jak Chardonnay i Sauvignon Blanc. Jego nazwa zmienia się w zależności od regionu, ale nawet przy tej podzielonej tożsamości nadal stanowi jedną trzecią obszaru winnic w kraju. Jest znany jako Gutedel na niemieckojęzycznej północy i Fendant, Dorin lub Perlan na francuskojęzycznym południowo-zachodnim.

Riesling, Pinot Gris, Pinot Blanc i Gewurztraminer są także używane w winnicach szwajcarskich – pamiętajmy o ich bliskości do Alzacji i Niemiec. Muller-Thurgau jest raczej preferowanym szczepem winogron w Turgowii, miejscu narodzin jego twórcy, dr Hermanna Mullera.

Obecnie w Szwajcarii liczba win czerwonych przewyższa liczbę białych (około 60:40), co może być dla wielu zaskoczeniem. Pinot Noir – lub Blauburgunder w kilku winiarniach na północy – jest najczęściej uprawianą odmianą czerwonego wina. Kolejnym najpopularniejszym jest Gamay, kuzyn Pinot Noir, z którego tu (jak wszędzie) produkuje się lekkie, owocowe, „codzienne" wina. Te pary są często mieszane razem, szczególnie w regionach zachodnich. Wśród szwajcarskich czerwonych winogron znaczący jest również Merlot, który w Ticino okazał się niezwykle popularny od czasu jego wprowadzenia na początku XX wieku. Syrah również tutaj dobrze sobie radzi, nawet jeśli tylko w najcieplejszych częściach centralnego Wallis.

Główne regiony winiarskie 

Genewa

Na obszarach wiejskich Genewy znajduje się również Satigny, jedna z największych wiosek produkujących wino w Szwajcarii. Krajobraz Genewy można zwiedzać na wiele sposobów, a zarówno prawy, jak i lewy brzeg Rodanu oferują miłośnikom wina i profesjonalistom możliwość spróbowania różnych terroir. Znajdują się tam do zbadania trzy dość wyraźne regiony. Jednym z nich jest Rive Droit – uważany za „prawy brzeg" lub zachodnią stronę Jeziora Genewskiego, obejmujący wioskę Satigny. Entre Arve et Lac – zwane inaczej „lewym brzegiem" jeziora, leży na wschodzie i pomiędzy rzeką Arve. Wreszcie Entre Arve et Rhone – obejmuje stosunkowo niewielką część lądu, która jest wciśnięta między rzeki Rodan i Arve. Warto tutaj zauważyć, że kantonu Genewy nie należy mylić z północną linią brzegową Jeziora Genewskiego, która jest typowo analogiczna do kantonu Vaud (w szczególności Lavaux).

Ze względu na bliskość Genewy do Francji, w całym regionie można znaleźć wiele odmian winorośli. Ostatnio produkowane są doskonałe Sauvignon Blanc, Chasselas, a nawet Viognier. Sadzone są również inne odmiany pochodzenia spoza Szwajcarii, w tym Malbec, Cabernet Sauvignon, Riesling i Gamay.

Neuchâtel

Położony w północno-zachodniej Szwajcarii, wzdłuż Lac de Neuchâtel, sam kanton Neuchâtel jest niewątpliwie najbardziej znany z produkcji Oeil-de-Perdix Rosé, różowego o delikatnym odcieniu, wytworzonego z odmiany winorośli Pinot Noir, która została wyprodukowana w regionie wieki. Oprócz Oeil-de-Perdix (nazwa ta została również skradziona z innych regionów na całym świecie z powodu niepowodzenia Neuchâtel w jej ochronie), zarówno Chasselas, jak i Pinot Noir są również produkowane na poważnie w całym kantonie.

Warto wspomnieć o corocznych zbiorach winogron, które koniecznie wyłączają ruch uliczny w całym mieście. Nazwany Fête des Vendanges – rozpoczynający się w październiku – ten kolorowy festiwal trwa trzy dni, podczas którego uczestnicy festiwalu jedzą, piją i przebierają się w różne kostiumy.

Graubünden

Gryzonia to szwajcarski kanton na wschodnich krańcach Szwajcarii. Mówi się tam prawie wyłącznie po niemiecku, a jej teren obejmuje dolinę Renu w pobliżu granicy z Austrią. Chociaż region ten produkuje dobre wino od starożytności, dopiero w XVII wieku Pinot Noir zaczął wyłaniać się jako główna odmiana winorośli w kantonie Gryzonii, szczególnie Pinot Noir (Blauburgunder) produkowany w mniejszej nazwie Bündner Herrschaft. Oprócz Pinot Noir, Humagne Rouge jest również produkowana w mniejszych stylach rzemieślniczych i partiach doskonałej jakości.

Podczas gdy czerwone wino pozostaje tutaj na ulubionym miejscu, białe wina są wytwarzane w mniejszych ilościach i obejmują Chardonnay, Sauvignon Blanc, Pinot Blanc i Pinot Gris.

W zależności od stylu produkcji, Graubünden oferuje winiarzom możliwość dojenia owoców tej ziemi. Niezależnie od tego, czy chodzi o wykorzystanie wzniesień i gorszej jakości gleby wzdłuż Alp Ratikon, czy też wykorzystanie bardziej żyznej gleby na dnie doliny. Wina wytwarzane z winnic położonych na wzniesieniach i wykorzystujących tarasową, dobrze osuszoną, złej jakości glebę zwykle powodują, że winorośle pracują ciężej. W ten sposób uzyskuje się większą złożoność końcowego produktu winiarskiego.

Ticino

Oprócz różnorodności językowej Szwajcarii, Ticino jest przede wszystkim kantonem włoskojęzycznym i faktycznie znajduje się na północ od Mediolanu. Jest to w rzeczywistości stosunkowo nowy region winiarski wysokiej jakości w Szwajcarii, w dużej mierze dzięki wprowadzeniu odmiany winogron Merlot z Francji na początku XX wieku.

Położone w południowej Szwajcarii Ticino oferuje glebę typu wapiennego, idealną do produkcji wina i temperatur sprzyjających optymalnemu dojrzewaniu na odpowiednich wysokościach. Chociaż Merlot jest tradycyjnie przystosowany zarówno do chłodnych, jak i ciepłych warunków klimatycznych, chłodzenie podczas kwitnienia może hamować ostateczne dojrzewanie, dlatego produkcja musi być ściśle monitorowana, a rocznik może odgrywać znaczącą rolę w jakości w każdym roku.

Valais

Charakteryzujący się w dużej mierze pochodzeniem rzeki Rodan, która biegnie na południe do Francji od Alp Szwajcarskich, Valais jest uważana za jeden z najbardziej wilgotnych i suchych regionów uprawy winorośli w południowo-zachodniej części Szwajcarii. Naprawdę nie jest znany wśród konsumentów z produkcji wina, chociaż profesjonaliści z branży są bez wątpienia świadomi jakości jego produkcji. Jeśli już, podróżni zwykle odwiedzają Valais, aby zobaczyć szczyt Matterhorn i jeździć na nartach w regionie ze słynnych kurortów, takich jak te w Zermatt. Podczas gdy jazda na nartach i snowboardzie w Wallis oferuje entuzjastom coś naprawdę wyjątkowego, w miesiącach letnich i jesiennych odwiedzający mogą natknąć się na winnice na wzniesieniach, w których znajdują się wspaniałe Chasselas i Petite Arvine. Amigne, Sylvaner, Humagne Blanche, Ale to nie tylko wytrawne czerwone i białe wino, które można znaleźć w Valais. Wino w stylu sherry, zwane Vin de Glacier, jest wytwarzane ze szwajcarskiej odmiany winorośli Reze, przy użyciu hiszpańskiego stylu produkcji solera (mieszany jest sfermentowany sok winogronowy w różnym wieku, a starszy płyn jest następnie odsączany i butelkowany z dodatkiem nowego soku). Ten styl produkcji jest nie tylko pracochłonny, ale także te wina leżakują na skrajnych wysokościach, co pomaga zapewnić najlepszy klimat do dojrzewania w tym stylu, stąd epicka nazwa Vin de Glacier.

Vaud

Najbardziej godnym uwagi z 6 nazw upraw winorośli w Vaud jest bez wątpienia Lavaux. Jest także największym, obejmującym ponad 800 hektarów. To tutaj od wieków kwitnie produkcja wina, pochodzącego z winorośli, które rozciągają się na północnym brzegu Jeziora Genewskiego przez około 30 kilometrów. Te tarasowe winnice układają się w niektórych przypadkach nawet po 40 na zboczach o wysokości nawet 1100 stóp. To sprawia, że ​​są to jedne z najbardziej stromych tarasowych winnic na świecie. Nie tylko piękno tego regionu jest naprawdę wyjątkowe, lokalizacja winnic ma również wiele praktycznych zalet. Niektóre z tych korzyści obejmują naturalne i spójne ogrzewanie i kontrolę klimatu, pochodzące głównie z samego słońca, ale także z odbicia jeziora i kamiennych ścian oraz składu gleby, z której korzenie winorośli wypluwają złożone winogrona. Lavaux jest tak wyjątkowe i piękne, że od 2007 roku znajduje się pod ochroną UNESCO.

Inne regiony winiarskie Vaud obejmują Aigle, CHABLAIS, Dezaley, La Cote oraz Yvorne.

Klasyfikacja win szwajcarskich 

W Szwajcarii przez długi czas brakowało szczegółowych przepisów krajowych dotyczących klasyfikacji win, co oznaczało, że w dużej mierze od producentów wina zależy, co umieścić na etykietach wina; ani niemieckie wino – Style Prädikat systemu lub francuskiego wina – Style apelacji System został wdrożony, a jako członek spoza UE, Szwajcaria nie musiała wdrożyć regulacje wina Unii Europejskiej. Wina były zwykle etykietowane według miejscowości pochodzenia, odmiany winorośli lub za pomocą nazwy firmowej. Jednak od późnych lat 80-tych Appellation d'Origine Contrôlée w stylu francuskim rozpoczęto wdrażanie systemu, począwszy od kantonu Genewa. Przepisy te są wdrażane głównie przez same kantony.