Dolina Loary

Położenie 

Dolina Loary to kluczowy region winiarski w zachodniej Francji. Biegnie wzdłuż rzeki Loary podczas jej długiej podróży przez serce Francji, od śródlądowych wzgórz Owernii do równin na francuskim wybrzeżu Atlantyku w pobliżu Nantes. Dolina Loary jest niezwykle rozciągniętym i bardzo niejednolitym regionem winiarskim. Leżące w górze rzeki Pouilly – Fumé od rozciągającego się u jej ujścia Nantais dzieli w linii prostej około 350 kilometrów, co oznacza, że zróżnicowanie klimatyczne jest na tym odcinku naprawdę duże. Z tego powodu cała winiarska Dolina podzielona jest na cztery podregiony: Środkową Loarę położoną w górze rzeki, Touraine, znajdujące się dużo niżej, Anjou – Saumur w dolnym biegu Loary i Pays Nantais w rejonie ujścia rzeki do Atlantyku rozpościerające się w sąsiedztwie Nantes. Każdy z podregionów ma odmienną specyfikę, warunki upraw i z każdego pochodzą wina o niepowtarzalnym charakterze.

Historia 

Archeologiczne dowody sugerują, że pierwsze winnice w Dolinie Loary założyli Rzymianie podczas osadnictwa w Galii w I wieku n.e. W V wieku kwitnąca uprawa winorośli na tym obszarze została odnotowana w publikacji poety Sidoniusa Apollinarisa. Natomiast w swojej pracy History of the Franks biskup Grzegorz z Tours pisał o częstym rabowaniu okolicznych winnic przez Bretończyków. W XI wieku wina z Sancerre zyskiwały dobrą reputację w całej Europie ze względu na swoją wysoką jakość. W późnym średniowieczu wina z Doliny Loary były najbardziej cenionymi winami w Anglii i Francji, cenionymi nawet bardziej niż wina z Bordeaux.

 Warunki klimatyczne i geograficzne​

Ogromny rozmiar regionu sprawia, że nie sposób podsumować jego terroiru w jakikolwiek zwięzły sposób. Względnie kontynentalny klimat w górnych odcinkach rzeki Loary staje się zdecydowanie morski, gdy rzeka zbliża się do wybrzeża Atlantyku. Loara ma znaczący wpływ na mezoklimat regionu, dodając niezbędne dodatkowe kilka stopni temperatury, które umożliwiają wzrost winogron, podczas gdy obszary na północ i południe od Doliny Loary okazują się niekorzystne dla uprawy winorośli. Oprócz rozmieszczenia winnic wzdłuż Loary, również dobrze obsadzonych jest kilka dopływów rzeki, w tym Allier, Cher, Indre, Loir, Sèvre Nantaise i Vienne. Gleby również są bardzo zróżnicowane, twardy granit w Cotes du Forez uderzająco różni się od krzemienia i wapienia wokół Sancerre i Pouilly-sur-Loire, a tym bardziej od miękkiego, kruchego tufu z Anjou.

Uprawa winorośli i wytwarzanie wina​ 

Z ponad 185 000 akrów obsadzonych winoroślą, Dolina Loary zajmuje tyle co około dwie trzecie powierzchni regionu winiarskiego Bordeaux. Ze względu na swoje położenie i marginalny klimat ogólna jakość winobrania ma ogromny wpływ na jakość win regionu, bardziej niż w przypadku innych francuskich regionów winiarskich. Najczęstszym zagrożeniem jest chłodny klimat uniemożliwiający winogronom pełne dojrzewanie i rozwój cukrów potrzebnych do zrównoważenia naturalnie wysokiej kwasowości winogron. W tych chłodnych rocznikach wina na bazie Sauvignon Blanc są jaśniejsze, mniej owocowe i mają wyraźniejsze nuty mineralne. Wina na bazie Cabernet Franc są również jaśniejsze z aromatami bardziej roślinnymi lub „chwastowymi". W dojrzałych rocznikach Cabernet Franc rozwija aromaty malin i wiórów z ołówka. Dolina Loary charakteryzuje się dużym zagęszczeniem nasadzeń winorośli, średnio 1600-2000 winorośli na akr (4000-5000 na hektar). Niektóre winnice Sancerre posiadają nawet 10 000 roślin na hektar.

Produkcja wina w Dolinie Loary charakteryzuje się ogólnym unikaniem starzenia w beczkach i fermentacji jabłkowo-mlekowej. Jednak niektórzy winiarze zaczęli eksperymentować z obydwoma metodami. Szaptalizacja jest tutaj dozwolona i może pomóc producentom wina zrekompensować niedojrzałość winogron w niektórych latach. W przypadku win czerwonych większy nacisk nakłada się na wydłużenie czasu maceracji, aby wydobyć z wina więcej koloru i tanin. Kontrola temperatury jest również ważnym czynnikiem, ponieważ zimna jesienna pogoda czasami wymaga podgrzania moszczu, aby w pełni zakończyć fermentację.

Produkowane wina i wykorzystywane winogrona 

Region Doliny Loary, ważny zarówno pod względem ilości, jak i jakości produkowanego wina, generuje ogromne ilości win codziennego użytku oraz tych zaliczających się do najlepszych w całej Francji. Różnorodność to kolejny z kluczowych atutów regionu, style wytwarzanych tu win sięgają od lekkich Muscadet i słodkich, miodowych Bonnezeaux po musujące białe Vouvray i soczyste, taniczne czerwienie Chinon i Saumur. Jest to dość wymowne, że ten krótki szkic win regionu nie odnosi się nawet do dwóch najsłynniejszych win z Doliny Loary, czyli Sancerre i Pouilly-Fume.

Wina białe są niewątpliwie mocną stroną Doliny Loary i stanowią zdecydowaną większość produkcji. Znaczna ich część jest produkowana pod tytułami IGP, najczęściej w ramach regionalnej IGP Loire (dawniej Vin de Pays du Jardin de la France). Do głównych odmian winorośli wykorzystywanych do produkcji białych win z Doliny Loary należą Sauvignon Blanc, Chenin Blanc, Melon de Bourgogne i Chardonnay.

Czerwone wina z Loire znacząco zyskują na swojej jakości i znaczeniu, wraz ze stopniowym nakierunkowywaniem się preferencji konsumentów w stronę win czerwonych. Chociaż oferują mniejszą różnorodność stylistyczną niż białe odmiany to lekki, owocowy Gamay z Fiefs Vendeens znacząco różni się od pikantnego, tanicznego Bourgueil. Odmiana numer jeden win czerwonych to niewątpliwie Cabernet Franc. Lżejsze, mniej „poważne" wina są produkowane z Pinot Noir, Malbec (znanego tutaj jako Côt) i Gamay.

Podregiony winiarskie Doliny Loary 

Przy tak szerokim repertuarze win rozciągającym się na tak wiele kilometrów, konieczne stało się podzielenie Loary na szereg mniejszych regionów. W ich skład wchodzi Pays Nantais, Anjou-Saumur, Touraine i tak zwana „Środkowa Loara". Każdy z tych podregionów ma swoją własną specjalizację. Pays Nantais jest niemal synonimem dla wytrawnych białych win, co uosabia Muscadet, podczas gdy Anjou -Saumur specjalizuje się w Chenin Blanc zarówno w stylach słodkich (Coteaux du Layon), jak i wytrawnych (Savennieres). Touraine kontynuuje passę Chenin Blanc (choć tutaj głównie w wersji wytrawnej) i uzupełnia go wytrawnymi czerwonymi winami opartymi na Cabernet Franc. Środkowa Loara, ojczyzna Sancerre i Pouilly-Fume, jest niewątpliwie krajem Sauvignon Blanc i wyraźnie kontrastuje z regionami specjalizującymi się w produkcji czerwonego wina w dalszej części rzeki, gdzie dominują Gamay i Pinot Noir.

Anjou-Saumur to podregion winiarski położony wokół francuskiego miasta Angers, w zachodniej Dolinie Loary. Produkuje wina czerwone, różowe i białe w różnych stylach: wytrawnych, słodkich, niegazowanych i musujących. Opisywany podregion podzielić można na dwie strefy, czyli Anjou i Saumur.

Wina z ogólnej apelacji Anjou-Saumur tego regionu nie są szczególnie znane ani prestiżowe. Ale istnieje kilka godnych uwagi podregionalnych AOP. Przykłady obejmują aromatyczne Cabernet Franc z Saumur, rześkie Chenin Blanc z Savennières i słodkie białe nektary z Côteaux du Layon. W regionie specjalnością są słodkie wina Chenin Blanc, które należą do najbardziej wystawnych win słodkich produkowanych we Francji, chociaż mniej sławne niż Sauternes, wiele z nich jest bardzo wysoko cenionych przez znawców. Najlepsze z nich pochodzą ze strefy Côteaux du Layon, dokładniej z jej małych podregionów Quarts de Chaume i Bonnezeaux. Charakteryzują się miodowym, kwiatowym aromatem z nutą owoców tropikalnych. Do mniej znanych win słodkich w regionie należą te ze strefy położonej bezpośrednio na zachód od Angers, które są oznaczone jako Anjou-Côteaux de la Loire. Chociaż Chenin Blanc jest bardzo dobrze wykorzystywany w słodkich winach Anjou, jakość i ilość wytrawnego Chenin Blanc wytwarzanego tutaj stale rośnie. Niewielki obszar bezpośrednio na zachód od Angers, Savennières produkuje jedne z najlepszych wytrawnych Chenin Blanc na świecie. Demonstrując różnorodność regionu, słodkie i wytrawne białe wina uzupełniają wytrawne, subtelnie pikantne czerwone na bazie Cabernet Franc, produkowane pod tytułem Anjou Villages. Najlepsze z nich pochodzą z winnic w okolicach Brissac. Wina różowe występują w dwóch różnych formach. Półsłodki, nisko kwasowy Rosé d'Anjou był niezwykle popularny w połowie i pod koniec XX wieku, ale obecnie popyt na niego spada. Podczas gdy Cabernet d'Anjou jest zwykle delikatniejszy, o lepszej strukturze i bardziej złożony.

Anjou-Saumur przecina rzeka Loara na końcowych etapach swojej tysiąckilometrowej podróży przez samo serce Francji. Tuż w górę rzeki na wschód leży region Touraine, a na zachodzie winnice Muscadet w regionie Pays Nantais. Obszar geograficzny okręgu odpowiada mniej więcej obszarowi dawnego Księstwa Anjou. Klimat Anjou-Saumur jest stosunkowo umiarkowany, równoważony przez wpływ kontynentalny środkowej Francji na wschodzie i morski wpływ Atlantyku na zachodzie. Obecność rzeki Loary nadaje mu własny charakter, tworząc subtelnie zróżnicowane mezoklimaty. Typy gleby w regionie można z grubsza podzielić na dwa rodzaje. Na północy można znaleźć skały karbońskie i łupki masywu Armorykańskiego, a widocznie bielsze, bogate w wapienie gleby są bardziej rozpowszechnione na południu i zachodzie. Te ostatnie gleby są charakterystycznym znakiem lokalizacji Angers na południowym skraju Basenu Paryskiego.

Pays Nantais to obszar wokół miasta Nantes, na środkowo-zachodnim wybrzeżu Francji. Region obejmuje obszar około 55 mil (90 km) ze wschodu na zachód, między sąsiednim Anjou a wybrzeżem Atlantyku. Tutejsze winnice specjalizują się w rześkich, lekkich, białych winach, z których najsłynniejszym jest niewątpliwie Muscadet. Wina Muscadet są produkowane pod kilkoma różnymi apelacjami, z których najbardziej znana (i najbardziej płodna) jest Muscadet Sevre-et-Maine.

Melon de Bourgogne to kluczowa odmiana winorośli w winnicach Pays Nantais. Nie jest to szczególnie aromatyczna odmiana, więc bez opieki w winnicy i uważnej produkcji wina, trunki mogą być raczej mdłe i pozbawione cech charakterystycznych. Jest to szczególnie trafne w cieplejszych rocznikach, kiedy winogrona mają tendencję do utraty złożoności organoleptycznej i swojej żywotnej, charakterystycznej kwasowości. Aby wydobyć jak najwięcej smaku i charakteru z moszczu gronowego, wiele win pozostaje na osadzie przez tygodnie lub nawet miesiące. Wina wyprodukowane przy użyciu tej techniki winiarskiej są prawdopodobnie najlepszym przykładem Muscadet Sevre-et-Maine Sur Lie. Inne odmiany winogron uprawiane w Pays Nantais to Chenin Blanc i Pinot Gris dla win białych oraz Gamay, Cabernet Franc, Cabernet Sauvignon dla win czerwonych. Każda z nich może być użyta do win z apelacji Coteaux d'Ancenis. Uprawia się tu również Folle Blanche, znane z lokalnego synonimu „Gros Plant", z którego pochodzi nazwa Gros Plant du Pays Nantais.

Touraine to podregion winiarski znajdujący się w samym sercu Doliny Loary. Jego główne centrum handlowe, miasto Tours, znajduje się dokładnie w połowie drogi między Sancerre i Nantes.

Wina produkowane w ramach regionalnej apelacji Touraine mogą być białe, czerwone, różowe lub musujące. Białe stanowią 59% produkcji, czerwone 22%, różowe 8%, a musujące 11%. Białe wina są najczęściej oparte na Sauvignon Blanc, który stanowi 43 procent wszystkich nasadzeń w Touraine. Chenin Blanc zajmuje odległe drugie miejsce z wynikiem 7 procent. Chardonnay może tworzyć do 20 procent mieszanek i stanowi 3 procent powierzchni winnic. Uprawia się tu również odrobinę Arbois, która niegdyś była najczęstszą odmianą w departamencie Loir et Cher, w którym znajduje się część strefy Touraine. Sauvignon Gris jest również uprawiany w kilku winnicach. Wśród czerwonych odmian winogron prowadzi Gamay, które jest sadzone na 21 procentach obszaru winnic Touraine. Cabernet Franc i Malbec (znane tutaj jako Côt) są również wykorzystywane w winach czerwonych, z mniejszym udziałem Cabernet Sauvignon i Pinot Noir. Około 10 procent produkcji w Touraine stanowią wina rosé. Wykorzystywane są do nich wymienione powyżej odmiany winorośli, a także mniej lubiane Grolleau Noir i Pineau d'Aunis, a nawet Pinot Meunier. Pinot Gris również odgrywa tu swoją rolę.

Region Touraine biegnie wzdłuż rzeki Loary przez około 100 kilometrów, od Blois na wschodzie do Chinon i Bourgueil na zachodzie. Dalej rzeka płynie do sąsiedniego regionu Anjou-Saumur. Region znajduje się około 225 kilometrów od Oceanu Atlantyckiego i tak samo od północnych wzgórz Masywu Centralnego w środkowej Francji. W rezultacie klimat tutaj plasuje się pomiędzy morskim a kontynentalnym. Latem wolno płynące wody Loary nie wpływają za bardzo na chłodzenie winnic Touraine. Region słynie z gorących, letnich dni. Istnieją jednak zauważalne wariacje temperatur zimowych w Touraine. Zimy na wschodnim krańcu regionu są zwykle chłodniejsze i bardziej suche, a na zachodzie zwykle nieco bardziej wilgotne i umiarkowane. W całej Turenii lepsze winnice to te pobłogosławione glebą bogatą w tuffeau. Tuffeau to wapienna skała, z której słynie ta część Doliny Loary. Był używany jako materiał do budowy większości słynnych zamków w dolinie. Jaskinie Tuffeau okazały się również doskonałe do długotrwałego przechowywania i leżakowania wina.

Środkowa Loara to nieoficjalna nazwa, która łączy w sobie dystrykty winiarskie Doliny Loary położone w górnej części rzeki (na południe i na wschód) od Turenii. Obejmuje dwie najbardziej znane apelacje Loire, czyli Sancerre i Pouilly-Fume z kilkoma mniej znanymi, takimi jak Orleans, Valencay, Quincy i Cotes du Forez.

Koncepcja podregionu Środkowej Loary jest konieczna, ponieważ jego składowe apelacje nie są pogrupowane według regionu administracyjnego lub historycznego, ich główną cechą jest bliskość rzeki Loary. Większość innych francuskich regionów winiarskich ściśle odpowiada regionowi lub departamentowi administracyjnemu (np. Alzacja, Bourgogne, Szampania, Prowansja). W prawdzie istnieje departament administracyjny „Loara", ale znajduje się on setki mil w górę rzeki od serca regionu winiarskiego Loary. Jak na ironię, jest domem dla dwóch najmniej znanych nazw Doliny Loary, czyli Cote Roannaise i Cotes du Forez. W przeciwieństwie do jakiegokolwiek miejsca nad Loarą, ta para specjalizuje się w winach czerwonych i różowych wytwarzanych z odmiany Gamay. Ich styl wina i piaszczyste, granitowe gleby oznaczają, że mają one więcej wspólnego z Beaujolais (zaledwie 50 km na wschód) niż z którąkolwiek z innych apelacji Loary.

Sto mil na północny zachód od Cote Roannaise, Loara przepływa między miastami Pouilly-sur-Loire i Sancerre, czyli dwoma najbardziej cenionymi okręgami winiarskimi we Francji. Winiarnie i winnice w okolicach tych dwóch miast koncentrują się prawie wyłącznie na rześkim, aromatycznym Sauvignon Blanc sprzedawanym pod apelacjami Pouilly-Fume i Sancerre. Bardziej tradycyjne, ale znacznie mniej znane, są ich białe wina z Chasselas sprzedawane pod apelacją Pouilly-sur-Loire.

Wina i terroiry w Środkowej Loarze wyraźnie różnią się od tych znajdujących się w Touraine, Anjou-Saumur, a zwłaszcza w Pays Nantais. Umiarkowany, wilgotny klimat morski winnic Muscadet wyraźnie kontrastuje z suchszymi, prawie kontynentalnymi warunkami panującymi w Sancerre, całe 325 km na wschód. Znajduje to odzwierciedlenie w winach i wyjaśnia (częściowo) różnicę między lekką elegancją Muscadet, a aromatyczną mocą Sancerre. Wapień jest kluczowym rodzajem gleby w winnicach Środkowej Loary, szczególnie w Sancerre, Pouilly i Menetou-Salon. Wynika to z ich położenia na południowym krańcu Basenu Paryskiego. Istotna strefa geologiczna północnej Francji, Basen Paryski, to płytka misa skał osadowych, która obejmuje cenne gleby wapienne, które Loara dzieli z Szampanią i północną Burgundią. To, co Środkowa Loara ma, a czego nie mają inne regiony, to silex (krzemień). Krzemień bardzo skutecznie akumuluje ciepło i odbija światło, co pomaga winogronom w osiągnięciu pełnej dojrzałości, tworząc pełniejsze wina. Przypisuje się mu również dymny charakter lokalnego Sauvignon Blanc, co wyjaśnia lokalny przydomek odmiany - Blanc Fumé - co oznacza dosłownie „dymną biel".