Kalabria – zyskujący na popularności region winiarski w Italii

Gdzie jest Kalabria? 

Wśród turystów niezmiennie ogromnym zainteresowaniem cieszą się kraje, w których znajduje się duża ilość wartych obejrzenia zabytków, a także występuje sprzyjający zwiedzaniu klimat. W Europie zdecydowanym liderem wśród miejsc najchętniej wybieranych na wypoczynek są Włochy. Panujące w tym kraju warunki klimatyczne idealne są także do upraw wielu roślin, wśród których znaleźć można także różnorodne szczepy winogron. Jednym z włoskich regionów zajmujących się przemysłem winiarskim jest znajdująca się w południowej części kraju Kalabria.

Region ten od stuleci znany był w całej Europie z produkowanych na jego terenie wyśmienitych win, jednakże na przestrzeni wieków jego sława zaczęła zanikać. Z końcem XX wieku postanowiono przywrócić Kalabrii dawną świetność i zaczęto produkować duże ilości niedrogich win wysokiej jakości. Niestety nie przyniosło to oczekiwanych rezultatów i aktualnie region ten staje się coraz słabiej rozpoznawalny w świecie winiarskim.

W Kalabrii uprawiane są winogrona zarówno o ciemnych, jak i jasnych barwach owoców, jednakże aż 90% winorośli to odmiany czerwone. Produkcja winiarska regionu skupia się zatem na czerwonych oraz różowych winach, które w większości są trunkami wytrawnymi. Cieszącą się największą popularnością wśród tamtejszych właścicieli winnic jest odmiana gaglioppo, która uprawiana jest niemalże w całej Kalabrii. Szczep ten używany jest także do produkcji ciro będącego jak dotąd najbardziej znanym winem pochodzącym z tego regionu.

Warto także wspomnieć, iż na terenie Kalabrii produkowanych jest dwanaście rodzajów win mających tytuł DOC, który zapewnia ich wysoką jakość. Jednym z nich jest wspomniane wcześniej ciro. Mimo iż aktualnie w świecie winiarskim trunki powstałe na tych terenach nie cieszą się zbyt dużą popularnością, a region ten nie jest rozpoznawalny, warto zwrócić na niego uwagę. Istnieją przypuszczenia, iż wkrótce wraz z ewolucją postaw wśród konsumentów opinia na temat Kalabrii może się zmienić, a region ten ma szansę powrócić do dawnej świetności.

Historia regionu 

Region ten w czasach starożytnych słynął z produkcji bardzo dobrych win, jednak ówcześnie znany on był pod nieco inną nazwą. Kalabria była wtedy częścią znacznie większego regionu zwanego Entoria, który obejmował większość południowych Włoch. Obszar ten stał się oddzielną prowincją wraz z nastaniem VII wieku i stan ten utrzymuje się po dziś dzień.

Do Kalabrii podobnie jak do innych sąsiadujących z nią regionów winorośl trafiła dzięki pochodzącym z Grecji osadnikom. Poza sprowadzeniem odmian winogron do Włoch Grecy przekazali tamtejszym mieszkańcom także własną wiedzę na temat uprawy szczepów oraz produkcji wina. Większość właścicieli winnic po dziś dzień używa technik, których nauczyli się ich przodkowie.

Duże znaczenie dla rozwoju winiarstwa na terenie omawianego regionu miało historyczne Imperium Rzymskie, którym niegdyś nazywano dzisiejsze Włochy. Rządzący Imperium pragnęli, by stało się ono wielką potęgą, jednak ostatecznie plany te nie zostały zrealizowane. Upadek całego Imperium wiązał się z ogromnymi szkodami, które wpłynęły także na znajdujące się na obszarze Włoch winnice. Ogromna skala strat spowodowała, iż Kalabria przez wieki odczuwała skutki upadku Imperium Rzymskiego.

Przed wiekami Kalabrię zamieszkiwała bardzo duża liczba ludzi, którzy pochodzili z odmiennych kultur. Przez to, iż przez lata w miejscu tym współistniało ze sobą tak wiele różnych cywilizacji, produkcja wina w całym regionie była niewiarygodnie niespójna i wielotorowa. Przyczyniło się to znacznie do kiepskiej reputacji Kalabrii w świecie winiarskim, w którym określano ją jako producenta przeciętnych win. Opinia ta nadal utrzymuje się wśród niektórych znawców win.

Regiony winiarskie w Kalabrii 

Położona w południowej części Włoch Kalabria jest dobrze rozwiniętym regionem winiarskim. Na jej terenach znajduje się aż 12 rejonów zajmujących się produkcją wysokojakościowych trunków. W Kalabrii uprawianych jest kilka szczepów, z których jeden występuje znacznie częściej od pozostałych. Praktycznie każdy z kalabryjskich regionów winiarskich posiada na swoim terytorium winogrono gaglioppo, z którego produkowane jest wyśmienite czerwone odmianowe wino, a także wchodzi ono w skład bardzo ciekawych w smaku mieszanek.

Pierwszym z regionów winiarskich znajdujących się na terenie Kalabrii jest zlokalizowane we wschodniej części rejonu Cirò. W miejscu tym głównie uprawiane są czerwone odmiany winorośli, wśród których dominuje gaglioppo, które używane do produkcji około 95% win z tego obszaru. Ze szczepu tego powstaje także słynne wino, którego nazwę zaczerpnięto od omawianej prowincji. Cirò jest trunkiem, które musi spełniać określone normy jakościowe, dzięki czemu jest wysoko cenione. Istnieje na jego temat legenda mówiąca, iż stanowiło ono nagrodę ofiarowaną zwycięzcom starożytnych igrzysk olimpijskich. W prowincji tej powstają także wina różowe oraz białe, które produkowane są z uprawianego tam szczepu greco bianco.

Drugą z kalabryjskich prowincji jest greco di bianco. Jest to region winiarski, który dominuje w Kalabrii. Najczęściej produkowanymi trunkami w tym rejonie są wina słodkie o wysokiej zawartości alkoholu stworzone z odmiany greco bianco. W procesie produkcji przed tłoczeniem i fermentacją owoce poddawane są suszeniu w celu zagęszczenia powstałego później wina. Taki ttrunek posiada charakterystyczny bursztynowy kolor oraz ciekawe aromaty cytrusów i ziół.

Kolejnym z winiarskich regionów znajdujących się na terenie włoskiej Kalabrii jest Bivongi. W miejscu tym produkowane są głównie czerwone lub różowe mieszanki z lokalnie uprawianych odmian, wśród których znajdują się gaglioppo, greco nero, nocera, castiglione oraz calabrese. Mimo zdecydowanej większości uprawianych czerwonych odmian spotkać można tutaj także nieliczne wytrawne białe wina.

Następnym z kalabryjskich regionów zajmujących się przemysłem winiarskim jest znajdujące w środkowej części rejonu Donnici. Wśród tamtejszych winnic zdecydowanie dominuje uprawa szczepu gaglioppo, z którego później produkowane są wyśmienite czerwone wina. Niekiedy zdarza się także, iż z odmianą tą łączone są uprawiane tam greco nero oraz mantonico nero.

Kolejnym miejscem zlokalizowanym we włoskiej Kalabrii zajmującym się przemysłem winiarskim jest Isola di Capo Rizzuto. Niegdyś region ten był wyspą, jednakże znajdujące się wokół niej mokradła z czasem wypełniły się i na stałe połączyły ten obszar z lądem. Produkowane tutaj trunki są wytrwanymi czerwonymi, a także różowymi winami stworzonymi z uprawianych tam szczepów gaglioppo, nocera, nerello mascalese oraz spokrewnionego z nim nerello cappuccino.

W środkowej części Kalabrii znajduje się następny region winiarski o nazwie Lamezia Terme. Tamtejsze winnice zlokalizowane są na równinach i zboczach wzgórz wokół zatoki Sant'Eufemia. Panujący tam klimat jest nieco cieplejszy niż w pozostałej części włoskiej Kalabrii, dzięki czemu uprawiane tam odmiany winogron mają możliwość pełnego dojrzewania oraz rozwijania zawartości alkoholu. W rejonie tym przeważa produkcja czerwonych oraz różowych win wyprodukowanych z uprawianych tam szczepów gaglioppo, nerello mascalese, nerello cappuccino, greco nero, magliocco oraz marigliana. Można znaleźć także paru przedstawicieli wyśmienitych białych win powstałych z odmian greco bianco, malvasia bianca oraz trebbiano.

Kolejnym z kalabryjskich regionów winiarskich jest znajdująca się na południe od Cirò Melissa. W rejonie tym produkowane są wina o stylu podobnym do sąsiadującej prowincji, jednakże powstałe tutaj trunki uważane są za gorsze jakościowo. Wszystkie z wyprodukowanych tak czerwonych win powstają z winogron gaglioppo oraz greco nera. Uprawia się tutaj także parę białych odmian takich jak greco bianco, malvasia bianca oraz trebbiano.

Następna z prowincji zajmujących się przemysłem winiarskim to Pollino. Swoją nazwę miejsce to zawdzięcza sąsiadującemu z nim pasmu górskiemu. Produkowane tutaj jasne wina o wiśniowo-czerwonym zabarwieniu mają w swoim składzie owoce winorośli gaglioppo, greco nero i czasami posiadają także niektóre z białych odmian winogron.

W wiosce San Vito znajduje się kolejny z kalabryjskich regionów winiarskich zwany San Vito di Luzzi. W produkcji przeważają wina o zabarwieniu czerwonym i różowym powstałe z uprawianych tutaj odmian gaglioppo, malvasia nera, greco nero oraz sangiovese. Powstają tutaj także białe wina ze szczepów malvasia bianca oraz greco bianco.

Na górzystym terenie znajdującym się na południe od omawianego wcześniej regionu Donnici znajduje się Savuto. Położone w jego środkowej części winnice posiadają nieco chłodniejszy klimat niż wszystkie pozostałe części włoskiej Kalabrii. Sprawia to, iż produkowane z uprawianych tam winogron trunki posiadają niższą zawartość alkoholu. Do produkcji pochodzących z tego regionu czerwonych oraz różowych win używa się czerwonych odmian gaglioppo, greco nero, nerello cappuccino, magliocco, sangiovese. Dodawane są do nich niekiedy białe winogrona malvasia bianca oraz pecorello.

Na zachodnim wybrzeżu Kalabrii znajduje się sąsiadujący z omawianym wyżej Savuto region winiarski Scavigna. Głównie uprawiane są w tym rejonie szczepy gaglioppo oraz greco nero, z których produkowane są wyśmienite wytrwane czerwone oraz różowe wina. Niekiedy mieszane są one z innymi odmianami o ciemnych owocach, jednakże podczas ich łączenia należy uwzględnić, iż zawartość wymienionych wcześniej winogron nie może być mniejsza niż 60%. Powstają tutaj także białe wina, do których produkcji używa się trebbiano, chardonnay, greco bianco oraz malvasia bianco.

Ostatnim już z dwunastu kalabryjskich regionów zajmujących się przemysłem winiarskim jest Verbicaro. Uprawiane tutaj czerwone odmiany winogron takie jak gaglioppo i greco nero oraz niektóre z lokalnych białych winogron służą do produkcji wytrwanych czerwonych oraz różowych win. Białe odmiany, wśród których króluje greco bianco, malvasia bianca oraz guarnaccia bianca używane są także do produkcji wyśmienitego białego wina zwanego verbicaro bianco.

Odmiany winogron z regionu winiarskiego Kalabria 

W regionie Kalabria występuje klimat śródziemnomorski, który charakteryzuje się wysokimi temperaturami w okresie letnim oraz mroźnymi zimami. Dla takich warunków klimatycznych najbardziej odpowiednimi są czerwone odmiany winorośli, które zajmują aż 90% powierzchni regionu. Mimo iż w rejonie tym zdecydowanie dominują czerwone winogrona, znaleźć w nim można także kilka bardzo dobrych odmian białych.

Pierwszą z uprawianych w omawianym regionie odmian jest posiadające czerwono-czarne owoce gaglioppo. Szczep ten jest niezwykle popularny i bardzo często uważany jest za odmianę charakterystyczną dla Kalabrii. Historia tej winorośli sięga czasów starożytnych, kiedy to produkowane z niej wina były często używane jako trofea dla zwycięzców antycznych olimpiad. Odmiana ta bardzo dobrze znosi gorący i suchy klimat, którym charakteryzuje się region Apulia. Winogrono to późno dojrzewa, dzięki czemu zawartość cukru w owocach podczas zbiorów jest wyższa niż przy większości odmian. Dzięki dużej słodyczy owoców stworzone z nich trunki posiadają wysoki poziom alkoholu. Produkowane z tej odmiany są głównie wina odmianowe, które charakteryzują się szeregiem smaków pokruszonych jagód oraz delikatnymi nutami wiśniowymi, a także korzennymi. Wino to należy spożywać w temperaturze pokojowej, jednakże można także nieco je schłodzić i uzyskać z niego orzeźwiający letni napój.

Kolejną z odmian, która często uprawiana jest w regionie Kalabria, jest charakteryzujące się intensywnie czarną barwą owoców aglianico. Winorośl ta jest powszechnie uważana za jedną z trzech największych odmian występujących we Włoszech. Mimo, iż szczep ten pochodzi z Grecji, to właśnie Włochy są miejscem, w którym winogrono to jest najczęściej uprawiane. Winorośl ta najlepiej rośnie w gorącym i suchym klimacie, w którym występuje duża ilość słońca, dlatego Kalabria jest idealnym miejscem do jej uprawy. Dla odmiany tej charakterystyczny jest jej wysoki poziom kwasowości, który owoce mogą osiągnąć dzięki długiemu dojrzewaniu w dobrze nasłonecznionych i upalnych regionach. Wyprodukowane z omawianego szczepu wino używane jest często do mieszania z innymi czerwonymi odmianami winogron, jednakże bezpośrednio z niego wytwarzane jest także wyśmienite wino odmianowe aglianico. Trunki powstałe z tejże winorośli wyróżniają się wysoką kwasowością oraz delikatnymi aromatami czekolady oraz śliwek.

Następną z odmian o intensywnie rubinowym kolorze, którą można spotkać w kalabryjskich winnicach, jest alicante bouschet, które w regionie tym znane jest po prostu jako alicante. Winorośl ta była niegdyś wysoce popularna, jednakże pod koniec XX wieku straciła ona na znaczeniu, by kilkanaście lat później przeżyć swoisty renesans i ponownie zostać stać się uznanym szczepem wśród miłośników win. Odmiana ta pozwala na wyjątkowo duże plony, których dojrzewanie odbywa się bardzo szybko. Często jednak owoce, które zostały wcześnie zebrane, mają niewielką ilość alkoholu i nie posiadają zachwycających walorów smakowych ani głębi. Z tego powodu coraz częściej właściciele winnic wolą poczekać i zebrać w późniejszym czasie znacznie mniejszą liczbę winogron, z których można wyprodukować wyśmienite trunki. Wina te posiadają wysoki poziom alkoholu i charakteryzują się delikatnymi nutami owoców, a także niesamowitą świeżością. Wcześniej zebrane plony mimo iż nie posiadają tylu walorów smakowych, są bardzo często używane do mieszania z innymi winami. Zapewniają im one niezwykle intensywny rubinowy odcień oraz ledwo wyczuwalne owocowe nuty.

Kolejną z odmian uprawianych na terenie włoskiej Kalabrii jest zachwycający swoim niezwykle ciemnym i intensywnym kolorem szczep winny barbera. Winorośl ta ma bardzo długą historię, ponieważ odkryto, iż uprawiano ją już w czasach starożytnych, jednakże pierwsze wzmianki o niej pochodzą dopiero z XVIII wieku. W ciągu ostatnich stuleci odmiana ta była bardzo często przywożona do innych winiarskich krajów, w których rozpoczęto jej uprawę. Mimo iż trafiła ona w bardzo dużą liczbę miejsc, to właśnie w jej rodzinnych Włoszech produkowane jest z niej aż około 94% win. Ze szczepu tego mogą powstawać wina zarówno odmianowe, jak i mieszane. Przy trunkach z tej odmiany bardzo ważny jest ich wiek, ponieważ ma on ogromny wpływ na walory smakowe. Młoda wina barbera posiadają jasnoczerwony kolor i delikatne nuty wiśni, a także charakteryzują się miękkimi taninami i pewną okrągłością. Po dłuższym dojrzewaniu w beczkach nuty wiśni stają się zdecydowanie bardziej wyczuwalne, a wino uzyskuje bardziej intensywny odcień. Trunek może zostać także przegrzany, a po tym staje się bardziej płaski, matowy i uzyskuje delikatny aromat suszonych śliwek oraz rodzynek.

Ostatnią już z odmian winogron uprawianych na terenie Kalabrii i posiadających ciemny kolor owoców jest calabrese. Mimo bardzo małej liczby faktów dotyczących pochodzenia tego szczepu uważa się, iż uprawiany był on już od czasów starożytności, a w rejony Włoch trafił dzięki greckim kupcom. Idealnie odnalazł się on w Kalabrii ze względu na panujące tam warunki klimatyczne. Wysokie temperatury występujące w regionie oraz suchy klimat sprzyja szybkiemu dojrzewaniu winogron, które podczas zbiorów są bogate w garbniki i posiadają średni poziom kwasowości. Owoce z tej odmiany bardzo często w późniejszym czasie poddawane są długiej fermentacji w dębowych beczkach, dzięki czemu nabierają ciekawych smaków i aromatów. Po zakupie trunku z tejże odmiany możemy rozkoszować się gęstym, soczystym winem o wyjątkowo ciemnym zabarwieniu. Zaskoczyć nas może jego intensywny śliwkowy posmak oraz delikatne nuty czekoladek i ciemnych malin, które przypadną do gustu nawet największym winnym koneserom. Podczas parowania calabrese z potrawami należy głównie zwrócić się ku włoskiej kuchni, która idealnie uzupełnia smak wina. Można także spróbować czegoś nieco ostrzejszego z regionalnych potraw sycylijskich.

Mimo iż przeszło 90% szczepów winnych uprawianych we włoskiej Kalabrii to odmiany czerwone, znaleźć można tam także wybitnych przedstawicieli białych winogron. Pierwszym z nich jest pochodząca prawdopodobnie z Sycylii inzolia znana również pod nazwą ansonica. Odmiana ta niegdyś wykorzystywana była jedynie jako składnik win wzmacnianych, jednak postanowiono spróbować wyprodukować z niej wino odmianowe. Owoce winogron z tego szczepu posiadają wyjątkowo wysoki poziom taniny jak na białe wino. Stworzony z nich trunek wyróżnia się swoim złocistym kolorem, a jego smak charakteryzuje posiadanie umiarkowanych orzechowych oraz cytrusowych aromatów z delikatnymi ziołowymi nutami. Idealnie odnajdzie się podczas parowania z potrawami bazującymi na owocach morza.

Kolejnym z białych szczepów uprawianych na terenie Kalabrii jest bardzo późno dojrzewająca odmiana mantonico bianco. Winogrono to najprawdopodobniej trafiło na włoskie ziemie dzięki Grekom jeszcze w czasach starożytnych, jednakże aktualnie jedynym miejscem, w którym spotkać można tę odmianę, jest właśnie omawiany region. Coraz częściej jednak tamtejsi właściciele winnic decydują się na zaprzestanie jej uprawy. Jeden z tamtejszych producentów win postanowił jednak ochronić tan zagrożony gatunek i to głównie na jego ziemiach znaleźć można winogrona mantonico bianco. Ze szczepu tego wyprodukować można zarówno trunki wytrawne, jak i deserowe. Wina te posiadają intensywne kwiatowe nuty oraz delikatny ziołowy aromat.

Następnym ze szczepów, który charakteryzuje się miedzianą barwą owoców i powstałych z nich trunków, jest greco, które nazywane jest także greco bianco lub greco di bianco, ze względu na to, iż jego uprawy znajdują się w nadmorskiej miejscowości Bianco. Winorośl ta znajduje się na tych terenach już od czasów starożytnych i istnieją legendy, które głoszą, iż dodawała ona siły oraz odwagi wojownikom. Aktualnie jest to jedna z wyjątkowo rzadko uprawianych odmian, a trunek z niej produkowany zyskał miano najrzadziej spotykanego włoskiego wina deserowego. Warto jednak poszukać i posmakować greco di bianco, ponieważ posiada ono wyjątkowy smak i aromat mogący zachwycić niemalże każdego konesera. To niesamowite bursztynowe wino ma aromatyczny bukiet, który przypomina kwiaty pomarańczy, owoce cytrusowe oraz delikatne ziołowe nuty, które wraz z wiekiem trunku stają się coraz bardziej wyczuwalne.

Kolejną z białych odmian winogron występujących w Kalabrii jest guarnaccia. Jest ona uprawiana bardzo rzadko z wyjątkiem jednej z tamtejszych prowincji zwanej Cosenza. Mimo niepotwierdzonych informacji na temat pochodzenia szczepu powszechnie uważa się, iż pierwotnie uprawiany był on na wyspie Sycylii. Winogrona guarnaccia rzadko kiedy używane są do produkcji win odmianowych. Głównie dodawane są do mieszanek z innymi lokalnymi odmianami zarówno białymi, jak i czerwonymi. Użycie w mieszance tej winorośli nada jest delikatnej kwasowości oraz złagodzi smak, a także doda paru delikatnych aromatów.

Ostatnią już z odmian, które spotkać można na terenach Kalabrii, jest winogrono guardavalle. Jest to jedyne winogrono, którego nie sprowadzono do tego regionu, a jego miejscem pochodzenia jest jedna z kalabryjskich prowincji Reggio Calabria. Szczep ten posiada bardzo dobrą tolerancje na niekorzystne warunki klimatyczne, przez co jest wyjątkowo łatwy w uprawie i mało wymagający. Jego winogrona w słomkowożółtym kolorze używane są głównie do mieszania z innymi odmianami pochodzącymi z sąsiednich regionów. Owoce odmiany guardavalle nadają mieszankom odrobinę swojego intensywnego aromatu z nutami prażonych orzechów laskowych. Czasami spotkać można również wino odmianowe posiadające miodowy bukiet z nutą orzechów laskowych oraz delikatny kremowy smak.